แนวทางการดูแลผู้ป่วยที่ถูกงูกัด

แนวทางการดูแลรักษา

1.             การปฐมพยาบาลผู้ที่ถูกงูกัดควรมาโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด โดยไม่จำเป็นต้องปฐมพยาบาลแต่อย่างใด แต่ถ้าเกิดเหตุอยู่ไกลใช้เวลาเดินทางมากกว่า 30 นาที  การปฐมพยาบาลที่แนะนำ คือ ใช้ผ้าหรือเชือกขนาดนิ้วก้อย รัดเหนือแผลที่ถูกกัดแน่นพอให้สอดนิ้วได้ 1 นิ้ว หรือดามแขน , ขา ข้างที่เวลางูกัดด้วยไม้และผ้าพันแผลโดยรอบ เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยขยับแขน , ขาข้างนั้น

2.             ถ้าทำได้ให้ผู้ป่วยนำงูมาด้วย เพื่อเปรียบเทียบชนิดของงู และทำการรักษาตามพิษของงู

3.             ถ้าไม่ได้นำงูมาด้วยให้สอบถามว่าเห็นตัวงูหรือไม่ งูมีลักษณะแบบใด

4.             การดูรอยเขี้ยว (fang mark) ถ้าเป็นงูพิษจะเห็นรอยเขี้ยว 2 เขี้ยว หรือถ้ากัดไม่เต็มที่อาจจะเห็นเพียงเขี้ยวเดียว ต้องแยกกับสัตว์กัดอื่น เช่น ตะขาบ แมลงป่อง

5.             ทำความสะอาดแผลด้วยสบู่และไอโอดีน

6.             การเฝ้าสังเกตอาการและการตรวจทางห้องปฏิบัติการเบื้องต้น ผู้ป่วยที่สงสัยว่าโดนงูพิษกัด ควรรับตัวไว้ในโรงพยาบาล เพื่อสังเกตอาการและอาการแสดงที่เกิดจากงูพิษ

7.             กรณีไม่ทราบชนิดของงูหรือไม่เห็นตัวงู ให้Admit และดูแลให้ครอบคลุมทั้ง 2 ระบบ

การแยกชนิดของงู

1.               นำงูมาด้วย หรือผู้ถูกกัดหรือผู้อยู่ในเหตุการณ์รู้จักชนิดของงูแน่นอน

2.               ในกรณีที่ไม่รู้จักชนิดของงู ต้องอาศัยอาการและอาการแสดง

อาการเฉพาะที่

·        ปวด บวม น้อยมาก หรือไม่มี เนื่องจากงูพิษกัดแต่ไม่ปล่อยพิษ ได้แก่ งูสามเหลี่ยม , งูทับสมิงคลา , งูพิษเขี้ยวหลัง

·        ปวด บวม แดง ร้อน แต่ไม่มาก ได้แก่ งูแมวเซา หรืออาการระยะแรกของงูเห่าและงูจงอาง ในกรณีที่พบมีเลือดออกจากรอยเขี้ยว ให้คิดถึงงูแมวเซา

·        ปวด บวม แดง ร้อน มีอาการอักเสบชัดเจนและมีเนื้อตาย(tissue necrosis) ได้แก่ งูเห่า และงูจงอาง

·        ปวด บวม แดง และผิวหนังพองมีเลือด (hemorrhagic blebs) รอยจ้ำเลือด (ecchymosis) ได้แก่ งูกะปะ ,งูเขียวหางไหม้ ในกรณีที่มีผิวหนังพอง มีเลือดหลายแห่งให้คิดถึงงูกะปะ ส่วนงูเขียวหางไม้อาจพบ thrombophlebitis

 อาการทั่วไป

พิษต่อระบบประสาท

ในตอนแรกมีอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น หนังตาตก ,ต่อมามีอาการกลืนลำบาก พูดไม่ชัด ตามด้วยแขนขาอ่อนแรง , หายใจไม่สะดวก และสุดท้ายจะหยุดหายใจ

พิษต่อระบบเลือด

มีอาการเลือดออกผิดปกติ ได้แก่ เลือดออกจากแผลรอยกัดมาก ,มีเลือดบริเวณแผล ,เลือดออกตามไรฟัน ,จุดเลือดตามตัว,ปัสสาวะเป็นเลือด ,อาเจียนเป็นเลือด

พิษต่อกล้ามเนื้อ

ผู้ที่ถูกงูทะเลกัด จะแยกจากงูชนิดอื่นได้ง่ายเนื่องจากถูกกัดในทะเล หรือริมทะเล ผู้ป่วยมีอาการปวดกล้ามเนื้อทั้งตัว ,ปัสสาวะออกน้อย สีเข้ม

หมายเหตุ

-             Antivenom :        Neurotoxin 10 vial(100ml)    v     drip in ½ hr. (ไม่ต้องทำ Skin test)

                             Hematotoxin   ให้ 3 vial(30ml) + 5%DN/2 100 ml           v    drip in ½ (ไม่ต้องทำ skin test)

-             ATB : พิจารณาให้ต่อเมื่อมีอาการแสดงของการติดเชื้อ เพราะมีโอกาสการติดเชื้อต่ำ แต่ถ้าจะให้ต้องให้คลุมกรัมบวก,กรัมลบและanaerobe เช่น Augmentin

-             ก่อนให้ Antivenom ต้องมีการเตรียมยา CPM ,adrenaline, steroid ไว้ป้องกันการแพ้ serum

ผู้ตรวจสอบ                                                                    ผู้อนุมัติ

           ...................................                                  ............................             รหัส:CPG-PCT-SWL-011-00        

   (พญ.กาญจนาภรณ์  ถกลกิจสกุล)                  (นพ.กฤษณพงษ์    ชุมพล)             วันที่ 26  ธันวาคม 2555

    นายแพทย์  ปฏิบัติการ                              ผู้อำนวยการโรงพยาบาลศรีวิไล